LOB & kansrijke keuzes op het vmbo

Dit onderzoek heeft betrekking op ‘optimale studieloopbaankeuzes’ op het vmbo. Voor optimale studieloopbaankeuzes is zowel de aansluiting op interesses en talenten, als de aansluiting op de vraag naar arbeid van belang. Leerlingen hechten groot belang aan een keuze waar ze werk mee kunnen vinden. Maar voor scholen ligt de prioriteit bij LOB (Loopbaanoriëntatie en -begeleiding) vooral bij interesses en talenten en minder bij de aansluiting op de arbeidsmarkt. LOB heeft dan ook weinig invloed op kansrijk kiezen.

Leerlingen voelen zich geholpen door LOB, met name door externe activiteiten, zoals stages en open dagen, en gesprekken, maar minder door de LOB-lessen. Voor jongeren met een migratieachtergrond zijn gesprekken over de keuzes extra van belang omdat zij minder op hun ouders kunnen terugvallen om hun keuzes te bespreken. Ze bezoeken ook minder vaak open dagen.

Een belangrijke toets om na te gaan of LOB daadwerkelijk effect heeft op een (betere) aansluiting op interesses en talenten en de aansluiting op de vraag naar arbeid, is de vraag of LOB überhaupt invloed heeft op keuzes. De effecten van LOB op keuzes blijken echter beperkt. De keuzes van leerlingen worden sterk bepaald door individuele kenmerken en voorbeelden uit de eigen directe omgeving. Als effecten van LOB optreden is hierin geen vast patroon te ontdekken dat deze in het voordeel uitpakken van kansrijke opleidingen. Veel leerlingen kiezen – ondanks dat ze twijfelen – voor opleidingen die op de arbeidsmarkt een verhoogde kans op werkloosheid en een lagere beloning geven. Vooral voor de meer kwetsbare groepen, bijvoorbeeld leerlingen die een mbo2-opleiding gaan volgen, of leerlingen met een migratieachtergrond, is dit nadelig.

Gemeenten onderkennen het belang van LOB en ondersteuning vanuit gemeenten voegt daadwerkelijk iets toe aan het LOB-beleid van scholen. Het leidt echter niet tot een inhoudelijke koerswijziging op scholen. De aansluiting op interesses en talenten blijft het uitgangspunt en de macrodoelmatigheid komt maar heel matig uit de verf.